به گزارش همشهری آنلاین به نقل از اعتماد، آیت‌الله جوادی آملی، معتقد است که «ناامنی جامعه فقط با درگیری نظامی نیست خبر دروغ جامعه را ناامن می‌کند.» ساعات ابتدایی صبح شنبه بود که ستاد کل نیروهای مسلح در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که سقوط هواپیمای مسافربری ایران- اوکراین بر اثر اصابت موشک اتفاق افتاده است. خبری که ۳ روز شایعات مختلفی درباره آن مطرح شده و گروه‌های مختلفی را مقابل هم قرار داده بود و در نهایت رسماً اعلام شد و جامعه و بسیاری از مسوولان را در بهت فرو برد. مسوولان و کارشناسانی که در طول آن روزها در گفت‌وگوهای جداگانه با رسانه‌های مختلف، ظاهرا در اثر بی‌اطلاعی از اصل ماجرا، شایعه اصابت موشک با هواپیما را رد کرده بودند، حالا با مردمی روبه‌رو بودند که تنها یک پرسش داشتند؛ چرا واقعیت از آنها پنهان شده است؟! این مساله اما فارغ از اصل فاجعه انسانی سقوط هواپیما، خود به موضوع واکنش‌های متعدد برخی دیگر از مسوولان و البته شهروندان روبه‌رو شد. مسوولانی که حالا متهم به بی‌اطلاعی یا پنهانکاری شده بودند، درحالی که احتمالا آنها هم اطلاعی از واقعیت ماجرا نداشتند و کارشناسانی که مُهر تکذیب بر احتمال اصابت موشک زده بودند و حالا اعتبار علمی و تخصصی‌شان زیر سوال رفته بود.
همزمان دولت و سازمان هواپیمایی کشور که در طول آن چند روز بارها از طرق مختلف، شایعه اصابت موشک به هواپیما را تکذیب کرده بودند، حالا باید به افکار عمومی پاسخ می‌دادند که چرا این خبر را تکذیب کرده و مهم‌تر از آن، چرا بی‌اطلاع بوده‌اند. هرچند سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران ظهر روز شنبه در تشریح جزییات این واقعه اعلام کرده بود که سازمان هواپیمایی کشور از حادثه اصابت موشک اطلاعی نداشته است اما حتی این توضیحات هم از وخامت اوضاع کم نکرد. به هر تفسیر اما نحوه مواجهه سازمان هواپیمایی با این غائله به همان «ناآگاهی» ۳ روزه ختم نشد.
- سازمان هواپیمایی: فشاری برای کتمان واقعیت نداشتیم
عصر روز شنبه و پس از انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح و توضیحات فرمانده هوافضای سپاه، سازمان هواپیمایی کشور اطلاعیه‌ای درباره سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی منتشر کرد. اما این اطلاعیه را بلافاصله از روی پایگاه اطلاع‌رسانی خود حذف کرد. نکته اینجاست که سازمان هواپیمایی ابتدا اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح که صبح روز شنبه منتشر شده بود را جایگزین اطلاعیه خود کرد و پس از آن، سایت این سازمان از دسترس خارج شد و حتی سخنگوی سازمان هم انتشار هرگونه اطلاعیه را تکذیب کرد.
در این میان البته برخی خبرگزاری‌های رسمی و دولتی ازجمله ایسنا و البته برخی از دیگر منابع خبری و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی خبری را به عنوان متن این اطلاعیه منتشر کرده بودند. بر اساس آنچه در این رسانه‌ها به عنوان اطلاعیه سازمان هواپیمایی منتشر شد، آمده بود: «مسوول بررسی سانحه در اولین فرصت هماهنگی لازم با مراجع ذی‌ربط را انجام داده و تاییدیه عدم انجام هرگونه عملیات نظامی را در مرکز کشور دریافت کرده است و متاسفانه به‌رغم پیگیری‌های متعدد و مکرر سازمان هواپیمایی کشوری تا زمان صدور اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح، هیچ گونه اطلاع‌رسانی در خصوص موضوع اصابت موشک سامانه‌های پدافند به هواپیمای مسافربری کشور اوکراین، به این سازمان صورت نپذیرفته است».
رسانه‌ها به نقل از سازمان هواپیمایی کشوری آورده‌اند: «با توجه به اطلاعات رادار تقرب فرودگاه مهرآباد تاکنون هیچ گونه انحراف پروازی از سوی هواپیمای سانحه دیده به اثبات نرسیده است، البته این موضوع باید با استفاده از اطلاعات جعبه‌های سیاه هواپیما نیز مورد تایید قرار گیرد.»
بر اساس گزارش رسانه‌ها همچنین در این اطلاعیه اضافه شده بود: «شایان ذکر است پرواز مذکور در قالب کریدورهای استاندارد و مورد تایید شبکه یکپارچه پدافند کشور (طرح خروجی IKA۱A) در حال پرواز بوده است و هیچ مشکلی برای کنترل هواپیما از سوی خلبان گزارش نشده است.»
در حالی که مشخص نشد دقیقا چه اتفاقی برای اطلاعیه اولیه سازمان هواپیمایی کشور افتاده که برای عدم دسترسی به آن حتی سایت از دسترس خارج شده بود، روز گذشته سازمان هواپیمایی کشور اطلاعیه جدیدی صادر کرد.سازمان هواپیمایی در اطلاعیه جدید خود اعلام کرد: «آنچه توسط مردم عزیز مشاهده شد این بود که سازمان با قدرت و قطعیت فرضیه اصابت موشک به هواپیما را رد می‌نمود و برای موضع خود دلیل و تحلیل نیز ارایه می‌کرد و اکنون مشخص شده است که واقعیت همان بوده که سازمان آن را نفی می‌نمود. سازمان خود را امانتدار مردم و نظام می‌داند، اعتماد صاحب امانت، بزرگ‌ترین سرمایه امانتدار و از دست دادن آن، بزرگ‌ترین خسران برای او است.»
سازمان هواپیمایی کشوری با طلب پوزش بابت «تناقض در اطلاعات ارایه شده» در این اطلاعیه آورده است: «ما تحت هیچ فشار و توصیه‌ای برای کتمان واقعیت نبوده‌ایم و هیچ نیتی برای پنهان کردن واقعیت نداشته‌ایم. ما اطلاعاتی که در اختیار و به آن باور داشتیم را منتشر کردیم و از بابت اشتباه بودن آن متاسفیم.»
- شلیک به اعتماد عمومی
با این وجود اما واکنش مسوولان نسبت به موضوع پنهان کردن این واقعیت که هواپیما نقص فنی نداشته و اصابت موشک باعث سقوط آن شده است، همچنان ادامه دارد. نمایندگان مجلس، مسوولان و فعالان سیاسی از پس از مشخص شدن واقعیت درباره اشتباه صورت گرفته در این مورد و مهم‌تر از آن، عواقب این اتفاق بر افکار عمومی صحبت کرده‌اند. همان نکته‌ای که یاسر هاشمی، فرزند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از آن با عنوان «شلیک به اعتماد ملی» یاد کرده است. یاسر هاشمی، تلاش عده‌ای برای پنهانکاری حقیقت تلخ شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی را «مخدوش‌کننده وحدتی» دانسته که به خاطر شهادت سردار قاسم سلیمانی در جامعه ایجاد شده بود. او معتقد است که «پنهانکاری یک خطای انسانی که یک حقیقت تلخ بود، شلیک به اعتماد ملی بود.»
- رفتاری کاملا خلاف شأن مردم
در ادامه واکنش‌ها به این اتفاق، آیت‌الله بیات زنجانی هم پیامی صادر کرد. این مرجع تقلید در این پیام ضمن عرض تسلیت به خانواده‌های عزادار، خطاب به همه مسوولان حکومت گفت: «بدانید و بدانیم که باب صداقت که متاسفانه بسیار دیر در گفت‌وگو با مردم پیرامون واقعه سقوط هواپیما گشوده شده، نباید بسته شود. در برابر واکنش‌های بحق مردم به خاطر حاشایی که در سه روز اخیر شده است، متواضع و شنونده باشید.» او به مسوولان جدا توصیه کرده که «با شفافیت و صداقت، درباره وقایع ماه‌های گذشته نیز با مردم سخن بگویند.»
در پیام آیت‌الله بیات‌زنجانی همچنین آمده است: «با مردم مدارا کنید، با آنها تعامل کنید و صادقانه برای اصلاح و بازسازی رابطه خود با آنان تلاش کنید و خطاهای گذشته را اصلاح کرده و گزارش این اصلاح را یک به یک به مردم بدهید.» به عقیده این مرجع تقلید، مردم در طول تاریخ هزاران ساله‌شان ثابت کرده‌اند که اگر صداقتی ببینند، پاسخ صداقت را کریمانه خواهند داد.
این مرجع تقلید در جملات پایانی پیام خود گفته است: «خطاب به انقلابیون سال ۵۷ که برخی‌شان هنوز مسند و مدیریتی در حاکمیت دارند نیز یادآوری می‌کنم که یادتان باشد ما هم در سال ۵۷ جزیی از مردم بودیم و با انقلاب خواستیم به مردم خدمت کنیم نه اینکه باری بر دوش‌شان بگذاریم. هم خودتان این موضوع را به یاد داشته باشید و هم سفارش امیرالمومنین سلام‌الله‌علیه را به مدیران بعدی یادآوری کنید که قدرت اگر برای کسی می‌ماند به آنها نمی‌رسید.»
- اشتباهات جگرسوزتان را تکرار نکنید
آیت‌الله محمود امجد نیز به این حادثه واکنش نشان داد. این استاد حوزه علمیه قم در پیامی که به همین مناسبت منتشر کرده، از بی‌صداقتی و بی‌کفایتی [برخی] مسوولان به عنوان «مصیبت اعظم» یاد کرده و گفته است: «اگر چه فاجعه سقوط هواپیمای مسافربری و علت آن به قدر کفایت برای ما مصیبت‌بار است، لکن بی‌صداقتی و بی‌کفایتی [برخی] مسوولان عالی نظام در برخورد با این موضوع، مصیبت اعظم است. سال‌هاست همه خیرخواهان تلاش کرده‌اند که بگویند اداره مملکت با فریبکاری و دروغ میسر نخواهد شد و مع‌الأسف گوش شنوایی یافت نشد.» آیت‌الله امجد تنها راه عبور از این اوضاع را «بازگشت به خدا و حقیقت و صداقت» دانسته و گفته است: «از مردم عذر بخواهید؛ کشور ماتم‌زده است. چرا عزای عمومی اعلام نمی‌شود؟ بگذارید به همان نحو که مردم با اختیار خود برای تشییع جنازه شهید سلیمانی که او را سرباز صادقی برای کشور خود می‌دانستند شرکت کردند، اکنون نیز در تشییع شهدای این حادثه تلخ شرکت کنند و حرف خود را به‌گوش شما برسانند.» این استاد حوزه علمیه در این پیام با بیان اینکه «اشتباهات جگرسوز خود در مورد شهدای آبان‌ماه را تکرار نکنید»، ادامه داد: «این مردم همان مردمی هستند که در زمان دفاع مقدس آن‌چنان اعتماد راسخی به امام و مسوولان داشتند. با این مردم بازیگری نکنید و فرصت‌ها را قدر بدانید.»
نظر شما